Een goede kwaliteit van de gesprekken is erg belangrijk voor het slagen van participatieprocessen.
Naar aanleiding van het proefschrift van Christine Bleijenberg (“In Gesprek of Uitgepraat”) hebben we contact met haar opgenomen. Dit resulteerde in een korte “workshop” op 16 november 2022.
Veel factoren bepalen het succes van een participatieproces, zoals het uitnodigen van de mensen die eraan zouden moeten deelnemen, een goede vraagstelling, afspraken over wat er met de uitkomsten gedaan kan en moet worden, en de “kwaliteit van heet gesprek”. Op haar beurt wordt de kwaliteit door veel factoren bepaald, zoals komt iedereen wel aan het woord, ook die vervelende zeurpieten, wordt er wel echt geluisterd of wordt er vooral “gezonden”, nemen de deelnemers dingen van elkaar aan). Het onderzoek waarop Christine Bleijenberg promoveerde heeft uitgewezen dat de kwaliteit van het gesprek een belangrijke zelfstandige succesfactor is voor participatieprocessen. Sommige andere factoren blijken minder belangrijk dan vaak wordt gedacht. Deelnemers brengen bijvoorbeeld verassend veel begrip op voor uitkomsten waar ze het zelf niet mee eens zin, als het proces (en het gesprek) maar eerlijk is verlopen. Haar proefschrift beschrijft veel historische praktijkgevallen waarin het gesprek ontspoorde, bijvoorbeeld wanneer een inhoudelijk probleem (“we ondervinden overlast”) beantwoord werd met een procedureel argument (“ja, dat zei u de vorige keer ook al”).
Haar onderzoekconclusies onderstrepen het belang van een goede gespreksleiding. Dat is de kernactiviteit van Leidse Gesprekken. Maar het is niet eenvoudig. We nemen onszelf mee naar een participatie-bijeenkomst, met ons karakter, met onze historische ervaringen met andere partijen, met onze neiging onze eigen visie als de (enige) juiste te zien. Om ter plekke op het moment zelf ervoor te zorgen dat het gesprek “open” blijft, te zorgen dat vooroordelen niet doorwerken in het gesprek, is niet eenvoudig. Sommige mensen is dit vermogen van nature aangeboren, andere hebben daar een grondige gesprekstraining voor nodig.
Jan Pieters, 20 november 2022.