Inleiding
“Democratie is geen procedure, maar een proces. Het is ontzettend belangrijk dat er gezocht wordt naar nieuwe vormen van collectieve beraadslaging. Het lokale niveau is een mondiaal laboratorium voor de democratie van morgen.”

Aan het woord is de Belg David Van Reybrouck die aan de basis staat van een werkelijke vernieuwing van de maatschappelijke dialoog in gemeenten. Hij introduceerde het concept van de G1000 waarbij 1.000 burgers met elkaar in dialoog gaan over wat zij samen belangrijk vinden voor de stad waarin zij leven. Het is een dialoog die de agenda zet voor de toekomst. In Nederland is inmiddels op een aantal plaatsen een G1000 gehouden, met wisselend succes.

Een groep Leidenaren heeft dit burgerinitiatief opgepakt en wil in 2016/2017 ook in Leiden een grootschalige dialoog organiseren, waarbij vooralsnog de naam L750 is gekozen. Een verwijzing naar het feit dat het op 19 december 2016 750 jaar geleden is dat Leiden stadsrechten kreeg. Omdat 19 december niet zo’n handige datum is, wordt de burgertop op 14 januari 2017 gehouden. De initiatiefnemers voor dit burgerinitiatief hebben inmiddels ‘onderdak’ gevonden bij Het Stadslab.

Het oorspronkelijke idee voor een burgerinitiatief verloopt als een soort ‘trechterproces’ in 3 fasen. Het proces start met een brede online bevraging naar relevante thema’s. Tijdens de tweede fase wordt de burgertop georganiseerd. Ter afsluiting van dit participatieve proces, de derde fase, wordt een burgerpanel aan het werk gezet. Het doel is samen concrete beleidsaanbevelingen formuleren.

De aanpak in Leiden
De initiatiefnemers in Leiden willen het burgerinitiatief op een iets andere wijze aanpakken, waarbij overigens de basisprincipes van de methode wel worden gerespecteerd. In onderstaand schema is de aanpak schematisch weergegeven.

De doelstelling is uiteindelijk tenminste 750 Leidse burgers actief te laten participeren in de dialoog over hun stad, gezamenlijk thema’s te benoemen inclusief verbeterideeën. Daarnaast is de burgertop ook bedoeld om met elkaar – dus jong/oud, allochtoon/autochtoon, hoog/laag opgeleid, et cetera – in gesprek te gaan over onze eigen stad. Want: hoe vaak nemen we daar nu eigenlijk de tijd voor? En luisteren we dan wel echt naar elkaar? Nemen we elkaars wensen en ideeën serieus? Het proces – het voeren van de dialoog – is dus tegelijkertijd ook een belangrijke uitkomst.

Ambassadeurs
In afwijking van de reguliere methode kiezen we niet voor een online raadpleging als eerste fase om de thema’s te benoemen, maar willen we de dialoog beginnen in wat we vooralsnog ‘huiskamers’ hebben genoemd. De huiskamers kunnen letterlijk de huiskamers zijn van Leidenaren waar we in gesprek gaan met mensen op zoek naar wat er werkelijk speelt in de gemeente. Maar het kan evengoed een tijdelijke huiskamer zijn – een tafel in een buurthuis, een winkelcentrum, op de markt, in een voetbalkantine – waar we met de aanwezigen in gesprek gaan over onze stad. In de eerste fase (augustus/september) werken we dit concept uit en creëren we een netwerk van actieve ambassadeurs. We benaderen vanuit de projectgroep circa 100 ambassadeurs, waarbij we nadrukkelijk letten op voldoende diversiteit. Alle ambassadeurs doen mee op persoonlijke titel.

Huiskamergesprekken
In fase 2 (oktober tot en met half december) voeren de ambassadeurs een huiskamergesprek te voeren met 7/8 mensen. Ook voor de selectie van deze groep geldt het uitgangspunt van voldoende diversiteit. In de huiskamergesprekken komen we tot de thema’s die we bespreken op de burgertop in januari. We gaan uit van 100 gesprekken, welke tot stand komen via de 100 ambassadeurs die we werven.  De ambassadeurs worden ondersteund met een gespreksleidraad en krijgen een training in het voeren van een dialoog.

Overigens sluiten we niet uit dat we om de inventarisatie ook breder te trekken een online omgeving inrichten waar Leidenaren thema’s kunnen aanmelden en waar we ook bijvoorbeeld stemmen over welke thema’s we daadwerkelijk agenderen op 14 januari 2017.

De Burgertop
De Burgertop wordt gehouden in de Stadsgehoorzaal, de naam had niet toepasselijker kunnen zijn. Op deze top kunnen 750 mensen deelnemen. Alle deelnemers aan de huiskamergesprekken zijn welkom. Daarnaast delen we wildcards uit aan ambtenaren en politici, aan mensen van maatschappelijke organisaties en aan ondernemers en ‘vrije denkers’. Waarbij nadrukkelijk geldt dat zij op persoonlijke titel deelnemen.

Tijdens de Burgertop, die een gehele dag duurt, worden aan dialoogtafels ideeën gegeneerd voor de eerder bepaalde thema’s. De deelnemers verdelen zich over de thema’s. De gesprekken worden begeleid door ervaren vrijwilligers die daarvoor getraind worden. De resultaten worden digitaal vastgelegd en aan het eind van de dag gepresenteerd.

Na de Burgertop volgen (in ieder geval vier) rondetafelgesprekken om de uitkomsten nader uit te werken en concrete voorstellen te maken. We gaan ervan dat in juni 2017 tijdens een nieuwe bijeenkomst de uitgewerkte thema’s in een manifest worden gepresenteerd.

Organisatie
Inmiddels zijn er diverse werkgroepen gevormd die het burgerinitiatief vormgeven.
Er zijn werkgroepen voor:

• Inhoudelijke voorbereiding
• Organisatie en uitvoering
• Werving deelnemers/huiskamerdialogen
• Communicatie
• Financiën

Tenslotte zijn er ook twee leden van de Projectgroep L750 die de algehele coördinatie op zich nemen. De Projectgroep L750 telt inmiddels 20 leden (voor een ledenlijst zie bijlage). Alle deelnemers werken volledig vrijwillig mee aan dit project. We streven ernaar in de project- en werkgroepen een representatieve vertegenwoordiging van de verschillende doelgroepen in Leiden te hebben.

Gezien de korte voorbereidingstijd en de veelheid aan organisatorische werkzaamheden wordt wel gekeken naar een meer professionele invulling van de ondersteuning, bijvoorbeeld via het ROC of door het inhuren van een projectcoördinator (voor bijvoorbeeld 16 uur).

Communicatie
Goede communicatie is cruciaal voor het slagen van het burgerinitiatief. Zowel in de voorbereiding, tijdens als achteraf. We gaan uit van de volgende zaken:

• Een website L750
• Online forum voor raadpleging
• Inzet sociale media
• Berichtgeving in reguliere pers
• Film over de totstandkoming en de top
• Digitale publicatie/verslag van uitkomst van de top (het manifest)
• Optioneel: posters/kaartjes om doelgroepen te bereiken die minder ‘online’ zijn

De toon van de communicatie is laagdrempelig, positief en uitnodigend. Waar nodig gebruiken we behalve Nederlands ook andere talen in de communicatie om alle Leidenaars te bereiken.

Slotmanifest
Wie wil, kan helpen om deze ideeën concreet uit te werken in de maanden daarna. In November presenteert de initiatiefgroep L750 een slotmanifest, waarmee ze alle mensen die wonen en/of werken in Leiden hoopt te inspireren. De L750 heeft alleen kans van slagen als het initiatief wordt gedragen door de bevolking van Leiden. Bij succes zal de initiatiefgroep vervolgstappen nemen om burgertoppen of burgerpanels een meer permanent karakter te bezorgen.